Chociaż w samochodach spotkamy różne rodzaje sprzęgieł, zależne z reguły od typu skrzyni biegów lub jednostki napędowej, w którą został wyposażony dany pojazd, to zasada działania sprzęgła w samochodzie jest identyczna. 

W telegraficznym skrócie zadaniem sprzęgła jest przeniesienie momentu obrotowego z silnika na skrzynie biegów. Jego użycie pozwala „odłączyć” silnik od reszty układu napędowego oraz ponownie „sprzęgnąć” oba elementy układu wyrównując jednocześnie ich prędkość, umożliwiając tym samym bezproblemową zmianę biegów, odpalanie silnika oraz pozwala nie zgasnąć mu, gdy podczas hamowania silnik wytraca swoje obroty. 

Podstawowymi komponentami, z których składa się sprzęgło, są:

• tarcza sprzęgła,
• docisk,
• łożysko oporowe. 

Tarcza sprzęgła jest pokryta materiałem ciernym, a jej ściśnięcie przez docisk pozwala na przekazanie mocy z silnika na skrzynię biegów. Cały proces natomiast sterowany jest przez łożysko, które kontrolowane jest za pomocą pedału lub elektroniki w przypadku nowocześniejszych układów sprzęgła. Rodzaje sprzęgieł, które najczęściej stosuje się w samochodach osobowych, obejmują sprzęgła:

• mechaniczne,
• automatyczne,
  • hydrokinetyczne,
  • elektromagnetyczne,
• dwumasowe,
• elektroniczne.

Charakterystyka i rodzaje sprzęgieł mechanicznych, które spotkasz w większości aut osobowych na drogach to sprawdzony i stosowany od lat układ sprzęgła ciernego.  

Sprzęgła wykorzystywane w samochodach osobowych, które spotykamy na drogach publicznych to najczęściej tzw. sprzęgła jednotarczowe, które jak sama ich nazwa wskazuje, wykorzystują w swoim działaniu tylko jedną tarczę sprzęgłową. 

Takie rozwiązanie jest proste w budowie i obsłudze oraz stosunkowo tanie w razie konieczności wymiany sprzęgła, w razie jego awarii. Wadą takiego rozwiązania jest natomiast ograniczona zdolność do przenoszenia dużej mocy – dlatego też w samochodach ciężarowych oraz autach sportowych, wykorzystywane są sprzęgła wielotarczowe. 

Złożone są one z kilku tarcz sprzęgła, dzięki czemu efektywniej przenoszą większą moc. 

Sprzęgła mechaniczne można również podzielić ze względu na sposób sterowania tym podzespołem: 

• Ze sterowaniem mechanicznym (za pomocą linki),
• Sterowane hydraulicznie (pompa, przewody, płyn hydrauliczny),
• Sterowane pneumatycznie (zawory, sprężarka, przewody).

Sprzęgła hydrokinetyczne oraz elektromagnetyczne to te rodzaje sprzęgieł w samochodach, które najczęściej parowane są ze skrzyniami automatycznymi. 

W przypadku sprzęgła hydrokinetycznego jego działanie opiera się na transferze energii między dwoma turbinami poprzez medium, którym najczęściej jest olej. Turbina połączona z silnikiem porusza płynem, który obraca drugą turbinę połączoną ze skrzynią biegów, dzięki czemu dochodzi do przeniesienia mocy bez bezpośredniego kontaktu mechanicznego. Rozwiązanie takie pozwala na płynny transfer mocy, stopniowe załączanie i amortyzację szarpnięć między silnikiem a skrzynią biegów. Dzięki temu również zużycie skrzyni biegów jest znacznie mniejsze. 

Tego typu sprzęgła wykorzystywane są bardzo powszechnie w automatycznych skrzyniach biegów w różnych rodzajach pojazdów. 

Natomiast działanie sprzęgła elektromagnetycznego oparte jest na działaniu elektromagnesu, po włączeniu którego pole magnetyczne powoduje przyciąganie między rotorem sprzęgła a wirnikiem, co prowadzi do załączenia sprzęgła i przekazywania momentu obrotowego. Rozłączenie sprzęgła to po prostu odcięcie zasilania elektrycznego i zatrzymanie pola magnetycznego. 

Wykorzystanie elektromagnesu pozwala na szybie i precyzyjne załączanie i rozłączanie sprzęgła. Uzależnienie działania sprzęgła elektromagnetycznego od elektryczności jest jego główną wadą i zaletą – pozwala bowiem w bardzo prosty sposób zintegrować sprzęgło z pozostałymi elektronicznymi systemami sterowania w samochodzie, jednocześnie jednak uzależnia jego działanie od dostępu do napięcia elektrycznego. 

Sprzęgła elektromagnetyczne są dobrze znane z maszyn przemysłowych oraz np. samochodowych układów klimatyzacji – wykorzystywane są w sprężarkach. Znajdziemy je również we współczesnych samochodach osobowych wyposażonych w system podwójnego sprzęgła (DCT).

Jeżeli chodzi o rodzaje sprzęgieł samochodowych, to właśnie sprzęgła dwumasowe najczęściej kojarzą się ze swoją awaryjnością i wysokimi kosztami napraw.

Sprzęgło dwumasowe składa się z dwóch kół masowych, połączonych ze sobą systemem tłumienia – sprężynami lub elementami gumowymi. Taka konstrukcja koła dwumasowego pomaga w absorpcji i izolacji wibracji silnikach, szczególnie w silnikach diesla lub silnikach o mniejszej liczbie cylindrów, w których wibracje, z racji charakterystyki pracy tych jednostek napędowych mogą być bardziej odczuwalne.

Zaletami sprzęgła dwumasowego są poprawa komfortu jazdy, zmniejszone zużycie przekładni oraz płynniejsza zmiana biegów. Do wad należy wysoki koszt wymiany uszkodzonego podzespołu z racji na skomplikowaną konstrukcję, a co za tym idzie również wyższy koszt wymiany. 

Nowoczesne technologie sprzęgieł elektronicznych, takie jak systemy sterowania elektronicznego sprzęgła (ECC) i eClutch, znacząco poprawiają komfort jazdy i efektywność pojazdów.

Sprzęgła te stosowane są w różnych rodzajach pojazdów, zarówno z manualną skrzynią biegów, zautomatyzowanymi skrzyniami manualnymi lub nowoczesnych skrzyniach automatycznych z podwójnym sprzęgłem. 

W przypadku skrzyń manualnych o załączeniu i rozłączeniu sprzęgła decyduje czujnik położenia pedału sprzęgła, ale o ruchu samego mechanizmu decyduje aktuator elektryczny lub hydrauliczny, tworząc system sprzęgła sterowanego „zdalnie”, czyli tzw. clutch-by-wire.

Zastosowanie elektronicznych systemów sterowania sprzęgłem pozwala na precyzyjne dopasowanie momentu obrotowego silnika do potrzeb przekładni, co przekłada się na płynniejsze zmiany biegów i lepszą jakość jazdy. 

Dodatkowo takie systemy mogą automatycznie dostosowywać stopień załączenia sprzęgła w zależności od aktualnego momentu obrotowego silnika, co prowadzi do szybszych i płynniejszych zmian biegów. 

Jednym z ciekawszych przykładów zastosowania sprzęgła elektronicznego jest eClutch firmy Bosch, który umożliwia funkcję "start-stop coasting". System ten rozłącza silnik od przekładni, gdy kierowca przestaje przyspieszać, co pozwala na redukcję zużycia paliwa.

Jedną z kluczowych zalet elektronicznego sprzęgła jest jego wyjątkowo niski koszt implementacji, połączony z bardzo dobrymi parametrami pracy, zapewniającymi bardzo wysoki komfort podróżowania. Niemniej jednak jest to dosyć skomplikowane rozwiązanie elektroniczne, co może wpływać negatywnie na jego wytrzymałość i niezawodność.

Jeżeli obserwujesz w swoim samochodzie takie objawy jak: 

• trudności w zmianie biegów, 
• ślizganie się sprzęgła,
• czy nienaturalne hałasy podczas zmiany biegów. 

Mogą to być pierwsze oznaki zużycia sprzęgła. Jedyną możliwością naprawy jest wymiana sprzęgła, najlepiej wraz z dociskiem oraz łożyskiem. 

Z reguły producenci części zamiennych doskonale znają parametry i dobór odpowiedniego sprzęgła do Twojego pojazdu nie powinien stanowić większego problemu. 

Istnieje jednak możliwość wyboru wzmocnionych sprzęgieł, które dedykowane są kierowcom, którzy nie oszczędzają swoich pojazdów, aktywnie wykorzystując je do jazdy w terenie lub do ekstremalnej jazdy po torach wyścigowych. 

W takim wypadku warto zastanowić się nad wyborem sprzęgła dedykowanego do takiego typu jazdy. Z reguły tego typu sprzęgła różnią się materiałem, z którego wykonano okładzinę tarczy  – w przypadku wzmacnianych sprzęgieł będzie to Kevlar lub okładzina ceramiczna. 

Po wymianie sprzęgła pamiętaj o tym, aby przez pewien czas nieco je oszczędzać. Przez pierwszy 1-2 tysiące kilometrów jeździj w sposób umiarkowany, nie przekraczając 4,5 tysięcy obrotów. Staraj się również delikatnie ruszać oraz zmieniać biegi.

Chociaż objawy zużywającego się sprzęgła są trudne do przeoczenia, czasem zdarza się, że odmówi ono całkiem posłuszeństwa, skutecznie uniemożliwiając dalszą jazdę, a nawet uruchomienie pojazdu. 

Co należy zrobić w takich sytuacjach? Niestety naprawa zużytego sprzęgła wymaga podnośnika, aby dostać się do skrzyni biegów, którą należy zdemontować, w celu dokonania koniecznej naprawy. Jeżeli więc do awarii dojdzie w trasie, niezbędne będzie holowanie do najbliższego warsztatu samochodowego. 

Dlatego właśnie warto wykupić dobrowolne ubezpieczenie Assistance w LINK4, dzięki któremu w razie awarii Twój samochód zostanie odholowany w wyznaczone przez Ciebie miejsce w ramach limitu kilometrów obowiązującym w wybranym przez Ciebie wariancie ubezpieczenia.

Rodzaje sprzęgieł w samochodach są tak różne, jak różne są pojazdy, które widzisz na drogach. 

Najpowszechniej stosowane sprzęgła w samochodach osobowych to sprzęgła mechaniczne jednotarczowe – stosunkowo proste i dzięki temu tanie w naprawach. 

Niemniej jednak dążenie ku poprawie komfortu jazdy sprawia, że coraz częściej spotykane są sprzęgła wykorzystujące koło dwumasowe – zwłaszcza w samochodach z silnikiem diesla lub małymi, trzy cylindrowymi jednostkami napędowymi. To rozwiązanie, mimo znaczącej poprawy komfortu poprzez eliminacje nadmiernych drgań, często przysparza właścicielom pojazdów problemów z racji na awaryjność i wysokie koszta napraw. 

Coraz częściej w nowoczesnych samochodach spotykane są też rozwiązania, które opierają się w całości na wykorzystaniu elektroniki. Pozwala to na zmniejszeniu ceny produkcji pojazdów oraz wykorzystanie technologii np. do obniżenia spalania. 

Żadne z rozwiązań nie jest jednak w 100% bezawaryjne, dlatego zawsze warto wykupić ubezpieczenie Assistance. W tym celu zachęcamy do skontaktowania się z konsultantem LINK4 pod numerem 22 444 44 44 lub osobistego spotkania z agentem współpracującym z LINK4.

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Sprawdź też: Rejestracja samochodu Łódź, Ubezpieczenie OC Zabrze

Jak rozpoznać zużycie sprzęgła w samochodzie?

Zużycie sprzęgła w samochodzie można rozpoznać po kilku charakterystycznych objawach. Trudności z włączaniem biegów mogą sygnalizować, że sprzęgło się zużywa. Możesz również zaobserwować tzw. ślizganie się sprzęgła, które jest widoczny po tym gdy zwiększające się obroty silnika nie przekładają się na proporcjonalne przyśpieszenie pojazdu, co wskazuje, że sprzęgło nie przekazuje efektywnie mocy z silnika do skrzyni biegów. Nadmiernie wysokie obroty silnika dla danej prędkości lub obciążeniu mogą również sugerować zużycie sprzęgła. Dodatkowo zmiana punktu „łapania” sprzęgła, czyli momentu, w którym zaczyna ono działać, również może wskazywać na jego zużycie. Jeśli punkt ten zmienia się, zaczyna znajdować się zauważalnie wyżej lub staje się nieregularny, jest to znak ostrzegawczy. Pojawiające się nietypowe dźwięki takie jak zgrzytanie lub stukanie podczas wciskania pedału sprzęgła mogą również sygnalizować problem. 

Czy sprzęgła dwumasowe są lepsze od tradycyjnych sprzęgieł?

Sprzęgła dwumasowe są zaprojektowane z myślą o zwiększeniu komfortu jazdy, szczególnie w nowoczesnych pojazdach z silnikami Diesla i turbodoładowanymi. Dzięki swojej zdolności do efektywnego tłumienia wibracji i hałasu zapewniają płynniejsze przełączanie biegów i ogólnie lepsze wrażenia z jazdy. Są one jednak droższe w naprawie ze względu na swoją bardziej skomplikowaną konstrukcję, co może prowadzić do wyższych kosztów eksploatacyjnych.

Jakie są różnice między sprzęgłem mechanicznym a automatycznym?

Sprzęgło mechaniczne jest kontrolowane manualnie przez kierowcę za pomocą pedału. Jest bardziej angażujące, ale daje za to większą kontrolę nad pojazdem. Sprzęgło automatyczne, używane w automatycznych skrzyniach biegów, zarządza zmianą biegów samodzielnie, bez potrzeby interwencji kierowcy. Umożliwia łatwiejszą obsługę pojazdu i bardziej komfortową jazdę, szczególnie w ruchu miejskim. Sprzęgła mechaniczne często są uważane za bardziej efektywne i niezawodne, ale nowoczesne skrzynie automatyczne zdają się nie potwierdzać tej tezy.

Czy warto inwestować w nowoczesne sprzęgła elektroniczne?

Inwestowanie w nowoczesne elektroniczne sprzęgła w pojazdach z manualną skrzynią biegów może być korzystne. Takie sprzęgła umożliwiają ekonomiczną jazdę i współpracują z systemami Start-Stop, przyczyniając się do oszczędności paliwa. Ułatwiają one również jazdę w korkach, automatyzując działanie sprzęgła bez konieczności pełnej automatyzacji skrzyni biegów. Są także tańsze niż konwencjonalne automatyczne skrzynie biegów, co sprawia, że są atrakcyjną opcją, szczególnie w mniejszych samochodach. Pozwalają również na łączenie napędu hybrydowego z manualną skrzynią biegów, zmniejszając cenę podstawowych wariantów samochodów z napędem hybrydowym.