Bezpłatne autostrady to takie, na których nie obowiązuje opłata za przejazd. Rozwiązanie tego typu obowiązuje w kilkunastu krajach europejskich, również w Polsce, choć tylko na wybranych odcinkach.

W pozostałych krajach obowiązują winiety, które mają postać naklejek lub dokumentów elektronicznych. Są one potwierdzeniem uiszczenia opłaty drogowej przez kierowców przyjeżdżających z zagranicy.

Bezpłatne autostrady w Polsce

Przez wiele lat opłaty za korzystanie z autostrad w Polsce były pobierane na większości odcinków. Ta sytuacja zmieniła się 1 lipca 2023 roku, kiedy weszła w życie ustawa znosząca pobór opłat na odcinkach płatnych autostrad zarządzanych przez GDDKiA, czyli Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

W Polsce, pojęcie bezpłatnych autostrad odnosi się wyłącznie do odcinków państwowych, zarządzanych przez GDDKiA. Niektóre odcinki polskich autostrad są zarządzane przez koncesjonariuszy, gdzie opłaty za przejazd nadal obowiązują.

Definicje autostrady

Definicję autostrady regulują w Polsce dwa akty prawne: Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych oraz Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Według ustawy o drogach publicznych autostrada jest drogą, która:

• posiada jezdnie główne przeznaczone wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych;
• posiada oddzielne jezdnie dla obu kierunków ruchu, oddzielone od siebie środkowym pasem nieprzeznaczonym do ruchu;
• jest drogą łączącą lub krzyżującą się na różnych poziomach z innymi drogami transportu lądowego i wodnego;
• jest drogą oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi.

Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, autostrada przeznaczona jest „tylko do ruchu pojazdów samochodowych, z wyłączeniem czterokołowca, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość wynoszącą co najmniej 40 km/h, w tym również w razie ciągnięcia przyczep”.

Dlaczego wprowadzono bezpłatne autostrady?

Zgodnie z informacjami rządowymi, zniesienie poboru opłat na autostradach państwowych miało na celu:

• poprawę bezpieczeństwa drogowego poprzez przeniesienie ruchu na autostrady z dróg alternatywnych;
• zwiększenie mobilności Polaków;
• zaoszczędzenie wydawanych przez nich pieniędzy.

Zaledwie kilkanaście państw w Europie posiada bezpłatne autostrady. Przejazd nimi nie wiąże się z ponoszeniem żadnych opłat.

Lista krajów europejskich, w których korzystanie z autostrad jest darmowe:

• Andora;
• Belgia (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających
  3,5 t);
• Cypr;
• Czarnogóra;
• Dania;
• Estonia (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających
  3,5 t);
• Finlandia;
• Holandia;
• Islandia;
• Kosowo;
• Litwa (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających 3,5 t);
• Łotwa (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających 3 t);
• Liechtenstein;
• Luksemburg (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających 12 t);
• Malta;
• Monako;
• Niemcy (autostrady darmowe dla pojazdów nieprzekraczających 
  7,5 t);
• San Marino;
• Szwecja;
• Ukraina;
• Wielka Brytania (bezpłatny przejazd nie dotyczy autostrady M6 Toll).

Należy pamiętać, że w niektórych krajach – pomimo darmowych autostrad – mogą obowiązywać opłaty za przejazd tunelami lub mostami.

W pozostałych krajach obowiązują winiety lub opłaty za przejazd autostradami. Ich należność może być uzależniona od kategorii pojazdu lub liczby przejechanych kilometrów.

Darmowe autostrady w Polsce

W Polsce bezpłatne przejazdy obowiązują od 1 lipca 2023 r. na autostradach zarządzanych przez GDDKiA, czyli na konkretnych odcinkach autostrady A2 i autostrady A4. Ponadto, od 4 września 2023 r. funkcjonuje częściowo bezpłatna autostrada A1. Odcinki bezpłatne na A1 obejmują trasę od Gdańska do Torunia (do odwołania).

Bezpłatne odcinki A2 obejmują trasę Konin – Stryków. Z kolei bezpłatna autostrada A4 obowiązuje na odcinku od Wrocławia do Gliwic (Gliwice-Sośnica).

Darmowe autostrady w Polsce:

• autostrada A1 – bezpłatna do odwołania na odcinku Gdańsk – Toruń;
• autostrada A2 – bezpłatna na odcinku Konin – Stryków;
• autostrada A4 – bezpłatna na odcinku Wrocław – Sośnica.

Należy pamiętać, że bezpłatne przejazdy autostradami dotyczą wyłącznie pojazdów lekkich, tj. nieprzekraczających 3,5 t. Cięższe pojazdy podlegają normalnym opłatom, które pobierane są automatycznie za pośrednictwem systemu e-TOLL, z wykorzystaniem urządzeń pokładowych, opartych na technologii nawigacji satelitarnej.

Najdłuższe autostrady w Europie można rozpatrywać dwojako: w granicach jednego kraju lub biorąc pod uwagę trasy europejskie (oznaczone literą „E” i odpowiednim numerem), które przebiegają przez kilka państw europejskich.

Trasa europejska E45

Jedną z najdłuższych tras w Europie (przebiegających przez kilka państw) jest trasa E45, która łączy gminę Alta w Norwegii z miastem Gela na Sycylii we Włoszech. Darmowy etap tej trasy (licząc od północy) przebiega przez Szwecję i Danię. Liczy on sobie ok. 1690 kilometrów, od Karesuando w Szwecji do Frederikshavn w Danii. Sam przejazd autostradą jest bezpłatny, jednak należy się liczyć z opłatą za prom.

Bundesautobahn 7 w Niemczech

Jedną z najdłuższych autostrad państwowych jest autostrada A7 w Niemczech (niem. Bundesautobahn 7), która przebiega przez cały kraj na osi północ-południe. Autostrada liczy 963 kilometry i łączy Flensburg (miasto przy granicy z Danią) z Füssen (miasto przy granicy z Austrią). Przejazd autostradą Bundesautobahn 7 jest darmowy, podobnie jak przejazd innymi autostradami w Niemczech (dotyczy pojazdów o masie do 7,5 t).

Znaczenie darmowych autostrad dla międzynarodowego transportu

Zasadniczo darmowe autostrady są przywilejem dla osób prywatnych, np. podróżujących po danym kraju lub całej Europie w celach wypoczynkowych, samochodami osobowymi. Ciężkie pojazdy, takie jak samochody dostawcze lub tiry ważą więcej niż 3,5 tony, co w niektórych krajach skutkuje brakiem uprawnień do darmowych przejazdów.

Popularnym narzędziem do weryfikacji opłat za przejazdy autostradami w Europie jest strona internetowa www.tolls.eu. Po wybraniu konkretnego kraju można uzyskać szczegółowe informacje na temat obowiązujących w nim opłat.

Wygodnym sposobem na sprawdzenie, czy cała planowana przez Ciebie trasa jest bezpłatna, jest skorzystanie z ogólnodostępnych aplikacji lub narzędzi, np. Google Maps. Po określeniu punktu początkowego i docelowego aplikacja automatycznie powiadomi Cię o tym, czy wybrana trasa jest płatna, a jeśli tak, to na jakim odcinku. Brak informacji na temat opłat oznacza, że daną trasą przejedziesz za darmo, również przez mosty czy tunele.

Autostrady należą do kategorii najbezpieczniejszych dróg, dlatego brak opłat za przejazdy odciąża drogi alternatywne, co potencjalnie zwiększa poziom bezpieczeństwa na drogach.

Z praktycznego punktu widzenia, najbardziej odczuwalną korzyścią dla kierowców są oszczędności finansowe. Opłaty za przejazd autostradami, zwłaszcza w przypadku częstych podróży, mogą zauważalnie nadwyrężyć domowy budżet. W przypadku darmowych autostrad zaoszczędzone pieniądze można przeznaczyć na inne cele, takie jak zakup paliwa, konserwacja pojazdu czy wypoczynek.

Co więcej, korzystanie z bezpłatnych autostrad eliminuje konieczność stania na bramkach, co znacząco skraca czas podróży. Mniej czasu spędzonego w drodze oznacza więcej czasu na inne aktywności, zarówno zawodowe, jak i prywatne. Krótszy czas spędzony w samochodzie przekłada się również na mniejsze zmęczenie kierowcy.

Choć bezpłatne autostrady mają wiele zalet, istnieją również pewne wady i ograniczenia, o których warto pamiętać. Bezpłatne autostrady mogą powodować większy ruch. Potencjalnie może to prowadzić do większego zatłoczenia na autostradach, szczególnie w godzinach szczytu czy w okresie wakacyjnym.

Warto również pamiętać, że w przypadku płatnych autostrad, pieniądze pozyskane od kierowców mogą pokryć część kosztów związanych z utrzymaniem i modernizacją dróg. W przypadku darmowych autostrad wspomniane koszty spadają na budżet państwa, co może rodzić obciążenia w aspekcie należytego utrzymania dróg.

Z punktu widzenia Polaka podróżującego po Europie, najlepszym kierunkiem pod względem oszczędności dotyczących przejazdów autostradami są kraje zachodnie. Zakładając typową sytuację, czyli podróżowanie samochodem osobowym (o masie poniżej 3,5 t), możesz bez dodatkowych opłat przemierzać Niemcy oraz kraje Beneluksu: Belgię, Holandię, Luksemburg.

Koszty drogowe odpadają również w przypadku podróżowania po krajach bałtyckich: Litwie, Łotwie i Estonii. Oznacza to, że całą trasę z Polski do Estonii lub z Polski do Holandii można pokonać bez ponoszenia opłat za przejazd autostradami. Ewentualne opłaty drogowe mogą dotyczyć przejazdów mostami lub tunelami.

Alternatywą dla płatnych autostrad są drogi krajowe i lokalne. Wybierając podróżowanie głównymi drogami krajowymi, unikniesz kosztów związanych z opłatami autostradowymi, które nadal obowiązują w Polsce na niektórych odcinkach. Pamiętaj jednak, że porzucenie przejazdu autostradą na rzecz drogi krajowej lub lokalnej może wydłużyć czas podróży.

Podróżowanie lokalnymi drogami pomaga również odkryć malownicze krajobrazy i mniejsze miejscowości, które nie są dostępne z głównymi autostradami. Przejazd takimi drogami może zajmować więcej czasu, jednak stanowi okazję do lepszego poznania regionu oraz uniknięcia kosztów związanych z płatnymi odcinkami autostrad.

Jak planować trasę, aby uniknąć opłat?

Aby uniknąć opłat drogowych, należy zaplanować trasę z ominięciem płatnych odcinków autostrad. Wygodnym rozwiązaniem jest planowanie trasy za pomocą aplikacji mapowej, np. Google Maps.

Po wpisaniu celu podróży aplikacja automatycznie wyświetli optymalną trasę, wskazując jednocześnie, czy jest ona płatna. W ustawieniach aplikacji możesz wybrać opcję wyznaczania trasy z unikaniem opłat. Wówczas jednak musisz mieć na uwadze, że podróż taką trasą może zająć więcej czasu i zużyć więcej paliwa.

Niezależnie od tego, jakimi trasami podróżujesz, konieczne jest posiadanie ważnego ubezpieczenia OC. Brak posiadania takiego ubezpieczenia może skutkować karą finansową nakładaną przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). Dlatego, jeżeli szukasz towarzystwa ubezpieczeniowego, sprawdź ofertę LINK4. 

Dzięki ubezpieczeniu OC osoba poszkodowana w kolizji drogowej z Twojej winy może liczyć na uzyskanie odszkodowania. Dodatkowo pomyśl o wykupieniu dla swojego pojazdu dodatkowej ochrony – ubezpieczenia AC.

AC w LINK4 jest zawierane w formule All Risk, czyli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkodę, która powstanie na skutek wszelkich nagłych i nieprzewidzianych zdarzeń – poza tymi, które znajdują się w sekcji z wyłączeniami odpowiedzialności ubezpieczyciela w OWU. Dodatkowo możesz wybrać jeden z trzech wariantów likwidacji szkody: ASO, Warsztat bądź Kosztorys.

Na naszej stronie internetowej znajdziesz kalkulator LINK4, który pomoże Ci łatwo obliczyć cenę ubezpieczenia swojego pojazdu.

Zachęcamy również do rozmowy z naszym Doradcą pod numerem telefonu (22) 444 44 23 lub osobistego spotkania się z Agentem współpracującym z LINK4. 

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU OC i AC dostępne są na stronie www.link4.pl.

Zobacz też: OC Land Rover, Ubezpieczenie OC Jaworzno

Jak widzisz, bezpłatne autostrady obowiązują w wielu europejskich krajach, jednak w wielu nie stosuje się takiego rozwiązania. Krajem pośrednim jest Polska, ponieważ na naszej mapie znajdziemy zarówno płatne odcinki autostrad, jak i całkowicie bezpłatne.

Które autostrady są zwolnione z opłat?

W Polsce zwolnione z opłat są wybrane odcinki autostrady A1, A2 oraz A4. Autostrada A1 jest bezpłatna na odcinku Gdańsk-Toruń, jednak tylko dla samochodów osobowych i motocykli. Prawo do przejazdu tą autostradą przysługuje na podstawie tzw. biletu zerowego.

W przypadku autostrady A2 odcinki bezpłatne obejmują trasę od Konina do Strykowa. Natomiast autostrada A4 bezpłatna jest na odcinku Wrocław – Sośnica.

Jak znaleźć bezpłatne odcinki autostrad?

Bezpłatne odcinki autostrad zostały wymienione na stronie internetowej Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), która jest ich zarządcą. Natomiast bieżące wiadomości dotyczące opłat za przejazdy autostradami można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej Krajowej Administracji Skarbowej e-TOLL (etoll.gov.pl) oraz na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury (www.gov.pl/web/infrastruktura).

Jakie są zalety i wady korzystania z bezpłatnych autostrad?

Praktyczną zaletą korzystania z bezpłatnych autostrad są oszczędności finansowe. Pieniądze zaoszczędzone na opłatach za autostrady można wydać na inne cele, np. zakup paliwa, konserwację samochodu lub wypoczynek. Natomiast jedną z głównych przesłanek, które spowodowały wprowadzenie bezpłatnych przejazdów autostradami, było zwiększenie bezpieczeństwa podróżujących, a tym samym odciążenie dróg krajowych i lokalnych.

Potencjalną wadą bezpłatnych autostrad może być natężony ruch drogowy, spowodowany większym zainteresowaniem kierowców. Ponadto brak dodatkowych środków pozyskanych od kierowców może potencjalnie prowadzić do zmniejszenia budżetu przeznaczonego na modernizację i utrzymanie autostrad.

Na jakich odcinkach A4 jest bezpłatna?

Autostrada A4 jest bezpłatna na odcinku od Wrocławia do Sośnicy (dzielnicy Gliwic). Opłaty za przejazd pobierane są na dalszym odcinku autostrady autostrady (Katowice – Kraków).

Czy cała autostrada A2 jest płatna?

Nie. Autostrada A2 jest płatna tylko na niektórych odcinkach. Całkowicie bezpłatny jest odcinek Konin – Stryków, zarządzany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Źródła:

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19850140060/U/D19850060Lj.pdf
2. https://www.prawo.pl/prawo/darmowe-autostrady-w-polsce,521298.html
3. https://www.gov.pl/web/infrastruktura/cala-autostrada-a1-bezplatna-dla-samochodow-osobowych-i-motocykli
4. https://autopay.pl/baza-wiedzy/aktualnosci/drogi-platne-i-autostrady-w-europie-sprawdz-gdzie-zaplacisz-za-przejazd-w-2023
5. https://www.gov.pl/web/infrastruktura/autostrada-a1-gdansk--torun-pozostanie-bezplatna
6. https://www.tolls.eu