Pojazd historyczny a zabytkowy i unikatowy – pojęcia te są często używane zamiennie. To błąd, gdyż w rzeczywistości każde z nich znaczy coś innego. Co więcej, ich definicje są nawet określone w przepisach. Zanim więc przedstawimy dokładniej temat samochodu unikatowego, wyjaśnimy, czym charakteryzuje się taki pojazd oraz czym różni się od aut historycznych i zabytkowych.

Co to jest pojazd historyczny?

Art. 2 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 roku definiuje, czym jest pojazd historyczny. Pod pojęciem tym kryje się zatem:

„a) pojazd zabytkowy w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, 

1. b) pojazd wpisany do księgi inwentarza muzealiów zgodnie z przepisami dotyczącymi ewidencjonowania dóbr kultury w muzeach, 
2. c) pojazd mający co najmniej 40 lat, 
3. d) pojazd mający co najmniej 25 lat i uznany przez uprawnionego rzeczoznawcę samochodowego za pojazd unikatowy lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji”.

Wystarczy zatem, aby motocykl czy samochód spełnił jeden z wymienionych warunków, by został uznany za historyczny. 

Czym jest pojazd zabytkowy?

Pojęcie pojazdu zabytkowego definiuje z kolei art. 2 Ustawy Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku jako:

 „pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami”.

Samochody zabytkowe wyróżniają się dużą wartością historyczną. 

Pojazd unikatowy – co to jest?

Pojęcie pojazdu unikatowego zostało wspomniane już w definicji pojazdu historycznego. Czym jest konkretnie pojazd unikatowy? Jest to model, marka bądź typ pojazdu, który ma minimum 25 lat i szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji. Na tle innych aut wyróżnia się ze względu na swe szczególne cechy, nietypową konstrukcję albo sporadyczność występowania. Aby został za taki uznany, należy go zarejestrować w wydziale komunikacji i transportu. Rejestracja odbywa się na podstawie opinii rzeczoznawcy motoryzacyjnego. Jeśli więc chcesz, by w świetle prawa Twoje auto zostało uznane za pojazd unikatowy – opinia rzeczoznawcy jest niezbędna. 

Nie każde 25-letnie auto może zostać zarejestrowane jako unikatowe – istotne są tu wspomniane walory historyczne i opinia rzeczoznawcy. To, że posiadasz nieprodukowanego już od lat Fiata 126p, Poloneza Caro albo VW Passata z lat dziewięćdziesiątych z popularnych serii, niekoniecznie predestynuje Cię do zarejestrowania pojazdu jako unikatowego. O tym, czy pojazd zostanie uznany za zabytkowy bądź unikatowy, decyduje Wojewódzki Konserwator Zabytków na podstawie wniosku o rejestrację. Jeżeli Twój wóz rzeczywiście jest wyjątkowy i ma wartość historyczną, z zarejestrowaniem nie powinieneś mieć kłopotu.

Wyrejestrowane auto unikatowe (podobnie jak zabytkowe) można ponownie zarejestrować. Zgodnie z artykułem 81 Ustawy Prawo o ruchu drogowym pojazdy zabytkowe (a tym samym niektóre modele unikatowe, które są jednocześnie autami zabytkowymi) nie podlegają okresowym badaniom technicznym, chyba że są wykorzystywane do zarobkowego transportu drogowego. Konieczne jest natomiast wykonanie badania co do zgodności z warunkami technicznymi przed pierwszą rejestracją na terenie Polski.

Pojazd unikatowy a zabytkowy i historyczny

Pojazd historyczny a zabytkowy – to zagadnienie, które może zainteresować wielu miłośników motoryzacji. Jaka zatem występuje zależność pomiędzy tymi rodzajami samochodów? Otóż, w rozumieniu prawa, pojęcie pojazdu historycznego jest dość szerokie. Każdy pojazd zabytkowy jest jednocześnie pojazdem historycznym, jednakże nie każdy pojazd historyczny jest zabytkowy. Aby pojazd został uznany za zabytkowy, musi spełnić konkretne warunki opisane w ustawie Prawo o ruchu drogowym, w tym zwłaszcza wpisanie do inwentarza muzealiów, wojewódzkiej ewidencji zabytków albo rejestru zabytków. Pojazd historyczny nie musi koniecznie spełniać tych warunków, ponieważ wystarczy na przykład, że ma przynajmniej 40 lat lub też minimum 25 lat i jest pojazdem unikatowym.

A jak przedstawia się korelacja pojazd unikatowy a zabytkowy bądź historyczny? Modele unikatowe są rzadkie, charakteryzują się wyjątkowymi cechami i często nietypową konstrukcją. Zabytkowe pojazdy mają natomiast znaczącą wartość historyczną. Pojazd unikatowy może być zabytkowy, ale nie musi – nie staje się nim automatycznie. Ponadto każdy samochód unikatowy jest jednocześnie pojazdem historycznym, jednak pojazd historyczny nie musi być unikatowym. 

Samochód unikatowy – zwłaszcza taki, który jest utrzymany w bardzo dobrym stanie – może być świetną inwestycją. W kolejnych latach zyskuje bowiem na wartości. Auto tego typu można wykorzystać więc w celach zarobkowych. Nietuzinkowe modele wyróżniające się swym wyglądem są używane do sesji fotograficznych albo na planach filmowych.

Jeżeli posiadacz auta unikatowego zamierza nim jeździć rzadko albo wcale, nie musi kupować OC 12-miesięcznego, a jedynie krótkoterminowe. Samochody tego typu nie podlegają ponadto pod aktualne wymogi techniczne – jeśli nie są wykorzystywane do zarobkowego transportu, nie muszą mieć okresowych badań technicznych. To pozwala zaoszczędzić pieniądze, a także czas.

Liczne zalety sprawiają, że wiele osób chciałoby posiadać pojazd unikatowy. Jeśli i Ty jesteś miłośnikiem takich wyjątkowych samochodów i zastanawiasz się nad jego zakupem, podczas poszukiwań modelu zwróć uwagę na kilka aspektów. Przede wszystkim sprawdź dokumenty, jakie posiada pojazd unikatowy. Opinia rzeczoznawcy to kolejna niezbędna kwestia, na którą trzeba zwrócić uwagę – stanowi ona potwierdzenie, że pojazd rzeczywiście jest, w rozumieniu prawa, unikatowy. 

Sprawdź stan techniczny pojazdu. Przywrócenie go do stanu używalności może być bardzo kosztowne, dlatego upewnij się wcześniej, jak wiele pracy i pieniędzy trzeba będzie włożyć w jego renowację. Zwróć uwagę na ilość oryginalnych podzespołów zamontowanych w samochodzie – to wpływa na jego wartość. 

Zapoznaj się z historią pojazdu. Modele, które należały do znanych osobistości, na przykład muzyków, aktorów czy polityków, zwykle osiągają wyższe ceny. Przeanalizuj ponadto historię samochodu na podstawie dokumentów dostarczonych przez sprzedawcę, ale też w serwisie https://historiapojazdu.gov.pl/. Na podstawie numeru rejestracyjnego, numeru VIN oraz daty pierwszej rejestracji możesz dowiedzieć się ważnych rzeczy na temat pojazdu.

Kupując pojazd unikatowy, bądź uważny i ostrożny. Nie pozwól się oszukać – bywają nieuczciwi sprzedawcy, którzy mogą znacząco zawyżać cenę auta i ukrywać jego wady, co znacznie obniża realną wartość samochodu. Dlatego dokładnie sprawdź dokumentację pojazdu i jego stan techniczny. Jeśli nie masz doświadczenia ani wiedzy w kwestiach technicznych, skorzystaj z pomocy mechanika. 

Sprawdź pojazd w różnych bazach, w tym na przykład w bazie Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców CEPiK http://www.cepik.gov.pl/ oraz na https://historiapojazdu.gov.pl/. Jeśli sprowadzasz pojazd z zagranicy, upewnij się, czy nie jest on kradziony, sprawdzając na przykład w Europejskim Rejestrze Pojazdów https://evr.era.europa.eu/.

Proces zakupu pojazdu unikatowego nie różni się zbytnio od zakupu każdego innego samochodu. Jeśli jednak kupujesz pojazd o wyjątkowych cechach i chcesz, aby został uznany za samochód unikatowy, wówczas musisz dopełnić kilku dodatkowych formalności. 

Aby ubiegać się o uznanie auta za unikatowe, najpierw udaj się do rzeczoznawcy specjalizującego się w historii motoryzacji i ocenie samochodów historycznych i zabytkowych. Gdy otrzymasz jego pisemną opinię, udaj się z owym dokumentem oraz wnioskiem o przeprowadzenie badania technicznego do Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów. Po uzyskaniu dokumentu możesz złożyć wniosek o rejestrację pojazdu w wydziale komunikacji. 

Aby zarejestrować wóz jako unikatowy, złóż w urzędzie następujące dokumenty:

• wniosek o rejestrację;
• opinię rzeczoznawcy samochodowego uznającą auto za unikatowe, czyli stwierdzającą, że pojazd ma przynajmniej 25 lat i ma szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji;
• oryginał zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu;
• dotychczasowe tablice rejestracyjne;
• dodatkowe tablice rejestracyjne (jeśli były wydane);
• dowód rejestracyjny (jeżeli auto było zarejestrowane);
• kartę pojazdu (jeżeli była wydana);
• oryginał dowodu własności samochodu (faktura VAT, umowa sprzedaży, darowizny, zamiany, akt notarialny itp.);
• potwierdzenie niezbędnych opłat.

Zabierz również ze sobą do wglądu aktualny dokument tożsamości. 

Posiadanie pojazdu unikatowego to nie tylko przyjemności, ale też – często kosztowne – obowiązki. Wymiana części i renowacja niektórych elementów mogą kosztować niemało, zwłaszcza w razie konieczności sprowadzenia rzadkich, słabo dostępnych podzespołów na zamówienie. Niekiedy niezbędne są też wymiana albo odnowienie elementów wyposażenia wnętrza. Chcąc serwisować pojazd unikatowy, warto to zrobić w profesjonalnym warsztacie wyspecjalizowanym w remoncie historycznych, zabytkowych samochodów, a niestety nie ma ich wiele na rynku, co również może przełożyć się na wyższe koszty usług.

Ponadto, aby zachować jakość i estetykę samochodu, warto go trzymać w garażu – najlepiej samodzielnym, a nie na parkingu wielostanowiskowym, w którym nietrudno o otarcia z innymi autami czy słupkami. Zaleca się też regularną renowację powłoki lakierniczej. Na wysokie koszty utrzymania wpływa też zakup paliwa. Pojazdy unikatowe to starsze modele o zazwyczaj większych jednostkach silnika i przestarzałej konstrukcji, spalające więcej oleju silnikowego i paliwa.

Biorąc pod uwagę powyższe wydatki, można stwierdzić, że posiadanie pojazdu unikatowego nie należy do najtańszych. Dobrze utrzymane auto może być jednak dobrą inwestycją, która nie tylko zwróci się po jakimś czasie, ale również pozwoli zarobić właścicielowi.

Zgodnie z art. 23 ust. 2 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK, 

„przepisy dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych stosuje się także do [...] posiadacza lub kierującego pojazdem historycznym, od chwili wprowadzenia pojazdu do ruchu”. 

Artykuł 27 wskazuje natomiast, że pojazdy historyczne (czyli także unikatowe), mogą posiadać OC krótkoterminowe, kiedy są wprowadzane do ruchu. Z tej przyczyny posiadacze takich samochodów mogą wykupić OC na 30 dni, jeśli na przykład jadą na zlot miłośników zabytkowych pojazdów. Jeżeli przez większość czasu auta nie są używane i stoją w garażu, wówczas właściciel nie ma obowiązku kupować OC 12-miesięcznego. 

Ubezpieczenie OC krótkoterminowe kupisz w LINK4 przez telefon albo u Agenta współpracującego z ubezpieczycielem. Zakres ochrony w OC 30-dniowym nie różni się zakresem od OC na 12 miesięcy. Po zakończeniu obowiązywania ochrony, umowa wygasa automatycznie i nie wymaga wypowiedzenia. Jeśli zechcesz, po tym czasie możesz nabyć kolejne ubezpieczenie.

Pojazdy unikatowe to auta wyjątkowe, mające szczególne znaczenie dla historii motoryzacji. Zachwycają swym wyglądem, a przy tym mogą być świetną inwestycją. Wymagają jednak umiejętnej eksploatacji i często niemałych kosztów utrzymania. Dlatego zakup unikatowego auta warto dobrze przemyśleć. Wskazówki i porady zawarte w naszym artykule mogą pomóc Ci w podjęciu decyzji.

Jeśli zamierzasz wprowadzić pojazd unikatowy do ruchu, wykup niezbędne OC. W ofercie LINK4 znajdziesz ubezpieczenia OC na 12 miesięcy i krótkoterminowe. Rozważ również zakup dobrowolnych ubezpieczeń komunikacyjnych, takich jak NNW, AC oraz innych. 

Po więcej informacji zadzwoń pod numer 668 444 444 albo spotkaj się osobiście z Agentem współpracującym z LINK4.

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Sprawdź też: OC Jaguar, OC Lexus

Czy warto inwestować w pojazdy unikatowe?

Pojazd unikatowy może być korzystną inwestycją. Dobrze utrzymany, zadbany i regularnie serwisowany w specjalistycznym warsztacie samochód może znacząco zyskać na wartości w dłuższym okresie.

Jakie są największe ryzyka związane z posiadaniem pojazdu unikatowego?

Rejestracja (w tym zwłaszcza uzyskanie opinii rzeczoznawcy) i utrzymanie pojazdu unikatowego wiążą się z dość wysokimi kosztami. W zależności od modelu i marki samochodu, mogą też pojawić się trudności ze znalezieniem części i elementów wyposażenia wewnętrznego auta. Należy też mieć na uwadze, że pojazd unikatowy może być wykorzystywany komercyjnie tylko okazjonalnie, a jego wywiezienie za granicę może być problematyczne.

Jakie są typowe koszty ubezpieczenia pojazdu unikatowego?

Na koszt ubezpieczenia pojazdu zawsze wpływa wiele czynników, m.in. model, marka, rocznik samochodu czy doświadczenie i historia ubezpieczeniowa posiadacza, co sprawia, że nie można jednoznacznie określić ceny składki OC. W przypadku pojazdów unikatowych możliwe jest natomiast wykupienie ubezpieczenia krótkoterminowego, które jest zazwyczaj wielokrotnie niższe niż OC na 12 miesięcy.

Czy pojazd unikatowy nadaje się do codziennej jazdy?

Tak, pamiętaj jednak o tym, aby za każdym razem, gdy wprowadzisz pojazd unikatowy do ruchu, auto miało wykupione OC.

Czy mogę odrestaurować pojazd unikatowy i jakie są związane z tym koszty?

Tak. Na koszt renowacji wpływa zakres prac naprawczych do wykonania oraz liczba i rodzaj części, jakie należy wymienić w samochodzie. Całkowita cena odrestaurowania to zazwyczaj wydatek wynoszący minimum kilku tysięcy złotych.